Sagan, Carl

O Carl Sagan

Καρλ Σαγκάν (1934-1996)-Αμερικανός αστροφυσικός και συγγραφέας εκλαϊκευμένων επιστημονικών βιβλίων και ενός μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας. Υπήρξε συνιδρυτής της επιστήμης της αστροβιολογίας με τον Τζόσουα Λέντερμπεργκ και της Planetary Society (της σημαντικότερης μη-κερδοσκοπικής αστρονομικής κοινότητας). Έμεινε επίσης γνωστός για την τηλεοπτική σειρά Cosmos και για τις οικολογικές και ανθρωπιστικές του ανησυχίες.

Η ζωή του

Ο Καρλ Σαγκάν γεννήθηκε στις 09/11/1934 στο Μπρούκλυν της Νέας Υόρκης. Οι γονείς του ήταν εβραϊκής καταγωγής. Ο πατέρας του, Σαμ Σαγκάν, ήταν εργάτης βιοτεχνίας ένδυσης και η μητέρα του Ραχήλ Μόλυ Γκρούμπερ ήταν νοικοκυρά.

Το 1938 σε ηλικία 5 χρονων επισκέπτεται μια δημοτική βιβλιοθήκη και αγοράζει το πρώτο του αστρονομικό βιβλίο. Από τότε αφιέρωσε όλη τη ζωή του στο Διάστημα. Το 1939 επισκέπτεται την διεθνή έκθεση της Νέας Υόρκης που παρουσιάζει εκείνη τη χρονιά, την "Πόλη του Μέλλοντος".

Το 1951 ο Σαγκάν ξεκινά την φοίτηση του στο πανεπιστήμιο του Σικάγο. Το 1955 πήρε το πτυχίο του και ένα χρόνο αργότερα το μεταπτυχιακό του στη Φυσική, πριν ολοκληρώσει τη διδακτορική του διατριβή το 1960 στην Αστρονομία και την Αστροφυσική. Ως φοιτητής ο Σαγκάν εργάστηκε αρκετά στο εργαστήριο του γενετιστή Herman Muller στην Ιndiana. Γνωρίζεται με το χημικο Harold Urey και παρευρίσκεται στην τέλεση του πειράματος Urey-Miller, που αποτέλεσε σταθμό στην ερευνά για την προέλευση της ζωής.

Στις 16/06/1957 παντρευεται την Lynn Alexander και δύο χρόνια μετά αποκτά το πρώτο του παιδί, τον Dorion Solomon Sagan.

Το 1960 ο Σαγκάν ολοκληρώνει επιτυχώς τον Ιουνιο τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο του Βerkeley, με διδακτορικό στην Αστροφυσική. Τον Οκτωβριο του ίδιου έτους αποκτά το δεύτερο παιδί του, τον Jeremy Ethan Sagan.

Το 1963 γνωρίσει το συγγραφέα Ισαάκ Ασίμοφ και έναν χρόνο μετά τον Arthur C. Clarke. To 1968 νυμφεύεται τη δεύτερη σύζυγο του, Linda Salzman και μετεγγράφεται στο πανεπιστήμιο Cornell της πολης Ithaca της Νέας Υόρκης. Το τμήμα στο οποίο δίδασκε ήταν ένα ειδικό τμήμα κριτικής σκέψης και είχε περιορισμένο αριθμό συμμετοχών, αν και προσπάθησαν να το παρακολουθήσουν εκατοντάδες φοιτητών. Επέλεξε περίπου 20 άτομα από ένα τεράστιο σωρό αιτήσεων (υπό τη μορφή δοκιμίου). Το 1970 γενιέται ο Nickolas Julian Sagan, ο τρίτος γιός του. Το 1977 συναντά τον πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ, ως επίσημος προσκεκλημένος στον Λευκό Οίκο.

Το 1981 τελείται ο γάμος του με την τρίτη του σύντροφο την Αnn Druyan. Το 1982 έρχεται στον κόσμο το τέταρτο παιδί του, η Alexander Sagan. To 1986 εκείνος και η γυναίκα του συλλαμβάνονται στη Νεβάδα για συμμετοχή σε διαδήλωση ενάντια των πυρηνικών δοκιμών. Το 1991 γεννιέται ο γιός του Samuel Democritus Sagan.

Στις 20/12/1996 πεθαίνει από πνευμονία. Είχε υποβληθεί σε μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών μετά τη διάγνωση ότι έπασχε από μυελοδυσπλασία.

Το έργο του

Το 1957 ο Carl Sagan δημοσιεύει το πρώτο του επιστημονικό άρθρο στην επιθεώρηση Εvolution, με τίτλο: "Η ακτινοβολία και η προέλευση του γονίδιου". Συναντά το βιολόγο Joshua Lederberg και μαζί θα ιδρύσουν μια νέα επιστήμη, την αστροβιολογία. Το 1960 συμμετέχει για πρώτη φόρα σε διαστημικη αποστολης της N.A.S.A.(ως επισκέπτης-επιστήμων στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης), την διαστημοσυσκευή Venus Mariner στην Αφροδίτη. Η επιτυχία του Mariner 2 το 1962 επιβεβαίωσε τις απόψεις του για το κλίμα της Αφροδίτης. Υπήρξε επίσης ο πρώτος που, μαζί με άλλους επιστήμονες, πρότεινε ένα σχέδιο γεωποίησης της Αφροδίτης, μεταβολής δηλαδή του κλίματος και της ατμόσφαιράς της με σκοπό να γίνει κατάλληλη για εποικισμό από τους ανθρώπους. Απέσυρε ωστόσο την εργασία αυτή αργότερα, ανακαλύπτοντας τεχνικές ατέλειες.

Το 1961 συμμετέχει στο ιστορικό πρώτο συνέδριο με θέμα την επαφή με προηγμένους εξωγήινους πολιτισμούς (S.E.T.I.) που διεξάγεται στο Green Bank της Δυτικής Βιρτζίνια, με οικοδεσπότη τον πρωτοπόρο ραδιοαστρονομο Frank Drake. To 1962 εντάσσεται στο δυναμικό του πανεπιστήμιου του Harvard. Συνεργάζεται με το Σοβιετικό αστροφυσικό Iosif Samuel Shklovskii στην συγγραφή της βίβλου του S.E.T.I. "Intelligent life in the universe".

Το 1969 ο Σαγκάν συντονίζει τη δημιουργία του διαστρικού μηνύματος που εκτοξεύτικε με τις διαστημοσυσκευές Pioneer 10 και Pioneer 11. Το 1971 συμμετέχει στο δεύτερο συνέδριο του S.E.T.I. , στο αστεροσκοπείο του Byurakan της σοβιετικής Αρμενίας. Το 1973 κυκλοφορεί το πρώτο του βιβλίο εκλαϊκευμένης επιστήμης με τίτλο "The cosmic connection". Το 1976 σαν μέλος της επιστημονικής ομάδας των αποστολών Viking 1 και Viking 2, γίνεται ένας από τους πρώτους ανθρώπους που αντικρίζει την επιφάνεια του Άρη στο εργαστήριο J.P.L. της N.A.S.A., στην Pasadena της Καλιφόρνιας. Γίνεται συμπαραγωγός του δεύτερου διαστρικού μηνύματος, του δίσκου με οπτικοακουστικό υλικό που επιβαίνει στην δίδυμη αποστολή Voyager 1 και Voyager 2.

Το 1976 υπέθεσε ότι μορφές ζωής όπου η οργανική τους χημεία βασίζεται στην υγρή αμμωνία θα μπορούσαν να επιβιώσουν στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας του Δία. Ο Sagan βασίστηκε την άποψη του στην οικολογία των Γήινων θαλασσών όπου υπάρχει φυτοπλαγκτόν στα ανώτερα στρώματα, ψάρια ποιο χαμηλά που τρέφονται από τα πλαγκτόν και θηρευτές στα χαμηλότερα βάθη που κυνηγάνε τα ψάρια. Οι κάτοικοι του Δία ονομάζονται "Βαρίδια", "Φελλοί", και "Κυνηγοί". Τα Βαρίδια (Sinkers) είναι οργανισμοί σαν φυτοπλαγκτόν, τα οποία παρασέρνονται από τους ανέμους και πέφτουν στα χαμηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας του Δία. Επιβιώνουν όμως για αρκετό χρόνο μέχρι να αναπαραχθούν, ώστε να μην αφανιστούν. Οι Φελλοί (Floaters) πρόκειται για πλάσματα στο μέγεθος μια πόλης με μια τεράστια κίστη σαν αερόστατο και τρέφονται με τα Βαρίδια για να διατηρούν τον αέρα μέσα στη κίστη ζεστό. Οι Κυνηγοί (Hunters) πρόκειται για πλάσματα σαν συνδυασμός πουλιού και καλαμαριού και χρησιμοποιούν φυσικούς αεροπροωθητήρες για να πετάνε και να ορμάνε στους Φελλούς για να τραφούν από αυτούς. Δεν υπάρχει ωστόσο καμία απόδειξη ύπαρξης των παραπάνω πλασμάτων.

To 1978 παραλαμβάνει το βραβείο Πούλιτζερ για το έργο του "The dragons of edem". Ο γερουσιαστής Proxime επιτίθεται στο πρόγραμμα S.E.T.I.. Ο Σαγκάν τον μεταπείθει, επιχειρηματολογώντας για την σημασία και την σοβαρότητα του εγχειρήματος. Στις 28/9/1981 η ποιο επιτυχημένη σειρά ντοκιμαντέρ στην ιστοριά της τηλεόρασης (Cosmos) αρχίζει να προβάλλεται στις Η.Π.Α.. Το 1981 γίνεται συνιδρυτής της Ρlanetary Society, του πιο γοργά αναπτυσσόμενου συλλόγου στο χώρο της διαστημικής και αστρονομικής επιστήμης με 100.000 μέλη σε όλο τον κόσμο.

Το 1982 συμμετέχει στην ερευνητική ομάδα T.T.A.P.S., που φέρνει στο προσκήνιο τη Θεωρία του Πυρηνικού Χειμώνα, με προεκτάσεις στη στρατηγική των υπερδυνάμεων και στη διεθνή πολιτική σκηνή. Το 1985 κυκλοφορέι η πρώτη και μοναδική του νουβέλα επιστημονικής φαντασίας, με τίτλο "Επαφή". Ο Σαγκάν πείθει τον διάσημο σκηνοθέτη Στίβεν Σπίλμπεργκ να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα M.E.T.A., για λήψη ραδιοσημάτων από πιθανούς εξωγήινους πολιτισμούς.

Το 1991 τo διαστημόπλοιο Voyager 1 φωτογραφίζει τη Γη από απόσταση 4.000.000.000 μιλίων σαν μια «αχνή, γαλάζια κουκίδα», όπως την περιέγραψε ο Σαγκάν. Το 1992 η Εθνική Ακαδημία Επιστημών των Η.Π.Α. απορρίπτει την υποψηφιότητα του Σαγκαν, αλλά δύο χρόνια μετά τον τιμά με την υψηλότερη της διάκριση, το Public Welfare Medal.

Ανακαλύψεις

Ο Σαγκάν ήταν από τους πρώτους που υπέθεσε ότι ο Τιτάνας, δορυφόρος του Κρόνου, και η Ευρώπη, δορυφόρος του Δία, ίσως έχουν ωκεανούς ή λίμνες πιθανόν κατοικήσιμες από κάποιες μορφές ζωής. Ο υπόγειος ωκεανός της Ευρώπης επιβεβαιώθηκε έμμεσα από το διαστημόπλοιο Galileo.

Ασχολήθηκε επιπλέον με την ατμόσφαιρα του Δία, τις εποχιακές αλλαγές του Άρη και του Τιτάνα. Ο Σαγκάν θεώρησε πως η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης είναι εξαιρετικά θερμή και πυκνή. Επίσης αντιλαμβανόταν τη αύξηση της θερμότητας της Γης ως αυξανόμενο ανθρωπογενή κίνδυνο και την παρομοίαζε με τη φυσική ανάπτυξη της Αφροδίτης, σε έναν θερμό εχθρικό προς τη ζωή πλανήτη από το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου. Πρότεινε επίσης ότι οι εποχιακές αλλαγές στον πλανήτη Άρη οφείλονται σε μάζες σκόνης και όχι σε αλλαγές της βλάστησης, όπως είχαν προτείνει πολλοί άλλοι.

Κοινωνικές απόψεις

Ο Σαγκάν αντιτάθηκε στην παράνοια του πυρηνικού εξοπλισμού, ωστόσο εργάστικε ως ερευνητής στο Εγχείρημα A119, ένα μυστικό σχέδιο της USAF με στόχο τη ρίψη ατομικής βόμβας στη Σελήνη. Το πρόγραμμα τελικά ακυρώθηκε.

Επίσης ήταν γνωστός και για το ενδιαφέρον του σε κοινωνικά και οικολογικά θέματα. Ο Σαγκάν πίστευε ότι η Εξίσωση Drake πρότεινε πως θα μπορούσε να σχηματιστεί ένας μεγάλος αριθμός εξωγήινων πολιτισμών, αλλά ότι η έλλειψη μαρτυριών για τέτοιους πολιτισμούς ίσως να υπονοεί πως οι τεχνολογικοί πολιτισμοί τείνουν να αυτοκαταστρέφονται γρήγορα. Τούτο διέγειρε το ενδιαφέρον του για την αναγνώριση και τη δημοσίευση των τρόπων με τους οποίους θα μπορούσε η ανθρωπότητα να αυτοκαταστραφεί, με την ελπίδα πως θα μπορούσε να αποφευχθεί κάτι τέτοιο και τελικώς να γίνει ο άνθρωπος διαστημικός ταξιδιώτης.