Advertising:
Παρατήρηση Τεχνητών Δορυφόρων
Εισαγωγή
Κοιτάζοντας τον νυχτερινό ουρανό, ίσως έχετε παρατηρήσει κάποιες φορές αντικείμενα που μοιάζουν με αστέρια να διασχίζουν γρήγορα τον ουρανό. Αν σας έχει συμβεί, τότε ίσως είδατε έναν από τους πολλούς τεχνητούς δορυφόρους που γυρίζουν γύρω από την γη. Οι δορυφόροι αυτοί δεν έχουν φυσικά δικό τους φως αλλά ανακλούν το φως του ηλίου και έτσι μπορεί υπό ορισμένες συνθήκες να γίνουν ορατοί. Οι σκοποί τους οποίους επιτελούν είναι πολλοί: επιστημονικοί, στρατιωτικοί, τηλεπικοινωνιακοί. Επίσης, γύρω από την γη γυρίζουν και πολλοί από τους πυραύλους που χρησιμοποιήθηκαν για την εκτόξευση των δορυφόρων και είναι και αυτοί ορατοί. Ας δούμε τώρα κάποια βασικά στοιχεία για την παρατήρησή τους.
Λαμπρότητα των τεχνητών δορυφόρων
Το πόσο λαμπροί φαίνονται οι τεχνητοί δορυφόροι εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως το μέγεθός τους, το υλικό κατασκευής τους, το ύψος της τροχιάς τους και το πόσο κοντά από εμάς θα περάσουν. Δεν είναι όλοι οι δορυφόροι ορατοί διά γυμνού οφθαλμού. Ο πιο λαμπρος δορυφόρος, ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός, είναι ιδιαίτερα λαμπρος, πολλές φορές λαμπρότερος από όλα τα αστέρια του ορανού και ξεχωρίζει αισθητά στον ουρανό. Οι άλλοι δορυφόροι είναι λιγότερο λαμπροί, με λαμπρότητα που κυμαίνεται από ένα μέτριας λαμπρότητας αστέρι ως και να είναι μόλις ορατοί στον ουρανό. Ωστόσο ακόμα και οι μόλις ορατοί δορυφόροι μπορεί να γίνουν αντιληπτοί καθώς το γεγονός ότι κινούνται "τραβά" πιο εύκολα την προσοχή του ματιού. Μέχρι και πριν μερικά χρόνια, ο λαμπρότερος όλων των δορυφόρων ήταν ο ρωσικός διαστημικός σταθμός Μιρ ο οποίος όμως δεν υπάρχει πια.
Πότε είναι ορατοί οι τεχνητοί δορυφόροι
Κάθε μέρα είναι ορατοί με γυμνό μάτι αρκετές δεκάδες διαφορετικοί δορυφόροι. Κάνουν την εμφάνισή τους για λίγες ώρες μετά την δύση ή λίγες ώρες πριν την ανατολή του ηλίου. Εξαίρεση αποτελεί το καλοκαίρι όπου πολλές φορές τεχνητοί δορυφόροι είναι ορατοί ακόμα και κατά την διάρκεια όλης της νύχτας. Αυτό συμβαίνει διότι για να είναι ορατοί οι δορυφόροι πρέπει και να φωτίζονται επαρκώς από τον ήλιο αλλά και να είναι ο παρατηρητής στο σκοτάδι. Αυτό συμβαίνει όταν ο ήλιος δεν είναι ούτε πάνω από τον ορίζοντα αλλά ούτε και πολύ χαμηλά από αυτόν. Προφανώς, η πιο βολική ώρα για παρατήρηση είναι κοντά στην δύση. Από τους ορατούς δορυφόρους σε μια μέρα, οι πιο πολλοί είναι λαμπρότητας από 3 ως 4 δηλαδή μέτριας λαμπρότητας (αλλά και πάλι εύκολα ορατοί με γυμνό μάτι) ενώ συνήθως υπάρχουν και μερικοί πιο λαμπροί δορυφόροι (λαμπρότητας 1 με 2) και πιο σπάνια δορυφόροι μεγίστης λαμπρότητας (-1 με 0).
Βασικές έννοιες που θα σας βοηθήσουν στην παρατήρηση των δορυφόρων
Οι τεχνητοί δορυφόροι φαίνεται να εκτελούν καμπύλες τροχιές καθώς διασχίζουν τον ουρανό. Συνήθως, η πορεία τους από την στιγμή που ανεβαίνουν τον ορίζοντα μέχρι που εξαφανίζονται διαρκεί συνήθως 3 με 10 λεπτά. Σαν ανύψωση (elevation) ορίζουμε το μέγεθος σε μοίρες του ιδεατού τόξου από τον ορίζοντα προς το ζενίθ του ουρανού στην άκρη του οποίου βρίσκεται ο δορυφόρος. Με απλά λόγια ένας δορυφόρος που βρίσκεται στο ορίζοντα έχει ανύψωση 0 μοιρών, αν βρίσκεται στο 1/3 της απόστασης μέχρι το ζενίθ έχει ανύψωση 30 μοιρών και αν βρίσκεται στο ζενίθ έχει ανύψωση 90 μοιρών. Ετσι, η ανύψωση μας δείχνει πόσο ψηλά στον ουρανό βρίσκεται ο δορυφόρος. Θεωρούμε, περίπου, ότι ένας δορυφόρος πρέπει να έρθει σε ανύψωση τουλάχιστον 10 μοιρών για να γίνει ορατός. Το αζιμούθιο (azimuth) εκφράζει την κατεύθυνση προς τον οποία είναι ορατός ο δορυφόρος π.χ. Α (ανατολικά), Β (βόρεια), ΝΔ (νοτιοδυτικά), ΑΝΑ (ανατολικά - νοτιοανατολικά). Η Μέγιστη Ανύψωση (maximum elevation) είναι η μεγαλύτερη τιμή της ανύψωσης της τροχιάς του δορυφόρου και είναι συνήθως και η στιγμή της μέγιστης λαμπρότητάς του.
Πώς να εντοπίσετε τους τεχνητούς δορυφόρους
Οι σημερινοί παρατηρητές των τεχνητών δορυφόρων έχουνε στην υπηρεσία τους τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και το Internet που είναι ιδιαίτερα χρήσιμα στον εντοπισμό των δορυφόρων. Ο πιο εύκολος και αποτελεσματικός τρόπος να δείτε ποιοι δορυφόροι είναι ορατοί στην περιοχή σας και πότε είναι να επισκεφθείτε τις ειδικές σελίδες στο διαδίκτυο. Εκεί μπορείτε να βρείτε χάρτες του ουρανού που δείχνουν την τροχιά του δορυφόρου, την ακριβή ώρα που περνάει, σε ποια κατεύθυνση του ορίζοντα είναι ορατός και σε ποιο ύψος.
