Μαραθώνιος Messier

Ο Μαραθώνιος Messier είναι η προσπάθεια παρατήρησης όσων περισσότερων αντικειμένων Messier γίνεται σε μια νύχτα. Για την παρατήρηση παραδοσιακά χρησιμοποιείται τηλεσκόπιο χωρίς ρομποτικά βοηθήματα.

Χρονικό και τοπικό παράθυρο παρατήρησης

Η παρατήρηση και των 110 αντικειμένων είναι δυνατή μόνο σε ένα χρονικό παράθυρο που διαρκεί από τα μέσα Μαρτίου έως τις αρχές Απριλίου κάθε έτους και μπορεί να γίνει μόνο από το Βόρειο Ημισφαίριο και κάτω από ιδανικές συνθήκες. Ημιτελείς μαραθώνιοι μπορούν να γίνουν σε άλλες εποχές ή από το Νότιο Ημισφαίριο. Το χρονικό παράθυρο διεξαγωγής ενός πλήρους μαραθώνιου (με 110 αντικείμενα) έχει μελετηθεί από τον Tom Polakis. Για την Ελλάδα είναι περίπου 27 Μαρτίου με 2 Απριλίου. Το γεωγραφικό παράθυρο είναι από 3 έως 42 μοίρες Βόρεια γεωγραφικού πλάτους. Ιδανικές συνθήκες επικρατούν γύρω στις 20 μοίρες Βόρεια.

Ιστορία του Μαραθώνιου Messier

Τη δεκαετία του 1970 αρκετοί ερασιτέχνες αστρονόμοι στην Αμερική (Καλιφόρνια, Πενσιλβάνια) και στην Ισπανία είχαν, ανεξάρτητα μεταξύ τους, ανακαλύψει τη δυνατότητα διεξαγωγής μαραθωνίου Messier, με πιο γνωστό τον Don Machholz τα άρθρα και το βιβλίο του οποίου έκαναν ευρέως γνωστή την ιδέα.

Τον Σεπτέμβριο του 1978 ο Don Machholz δημοσιεύει την πρόσκληση για μαραθώνιο Messier στο San Jose Astronomical Association Newsletter.

Τον Μάρτιο του 1979 το Sky & Telescope δημοσιεύει άρθρο του Walter Scott Houston που περιγράφει έναν μαραθώνιο Messier, για πρώτη φορά σε παγκόσμια δημοσιότητα.

Από το 1981 το Saguaro Astronomy Club διοργάνωνε ετήσιο μαραθώνιο Messier στην Αριζόνα. Σε έναν από αυτούς, τη νύχτα 23/24 Μαρτίου 1985, ο Gerry Rattley στην Αριζόνα παρατηρεί για πρώτη φορά και τα 110 αντικείμενα.

Το 1994 ο Don Machholz εκδίδει το The Messier Marathon Observer's Guide που βοήθησε τα μέγιστα στην εξάπλωση της ιδέας.

Διεξαγωγή του Μαραθωνίου Messier

Τα πιο κρίσιμα στάδια κατά την προσπάθεια διεξαγωγής ενός Μαραθωνίου Messier είναι η παρατήρηση των αντικειμένων που ετοιμάζονται να δύσουν το σούρουπο και η παρατήρηση των αντικειμένων που μόλις έχουν ανατείλει λίγο πριν την αυγή. Ενδιάμεσα υπάρχει αρκετός χρόνος, ακόμα και για ξεκούραση ή ύπνο.

Στην έναρξη του μαραθωνίου η παρατήρηση αρχίζει όταν ο ουρανός έχει σκοτεινιάσει αρκετά, δηλαδή περίπου μια ώρα μετά τη δύση του ήλιου. Εκείνη την ώρα τα αντικείμενα Μ77 και Μ74 είναι λιγότερο από 10 μοίρες ψηλά και συνεπώς απαιτείται καθαρός ορίζοντας, τύχη και οργάνωση για να παρατηρηθούν.

Στα μέσα μαραθωνίου, ο συνωστισμός γαλαξιών σε Παρθένο, Λέοντα, Κόμη Βερενίκης είναι ένα από τα δύσκολα σημεία καθώς το πνεύμα του Μαραθωνίου Messier επιβάλλει όχι απλά να παρατηρηθούν τα αντικείμενα αλλά και να αναγνωρίζεται πιο αντικείμενο παρατηρείται.

Προς τη λήξη του μαραθωνίου, το Μ30 είναι λιγότερο από 10 μοίρες ψηλά πριν χαθεί στο λυκαυγές και αποτελεί το τελευταίο κρίσιμο σημείο.

Προγραμματισμός παρατήρησης

• Σημαντικοί χρονικοί παράγοντες:

Ημερομηνία (επηρεάζει την ορατότητα αντικειμένων) Μέρα της εβδομάδας (προτιμάται Σαββατοκύριακο ή άλλη ημέρα που να μη χρειάζεται πρωινό ξύπνημα την επομένη;) Φάση Σελήνης (απαιτείται η φάση της Σελήνης να είναι κοντά στη Νέα Σελήνη ώστε να επηρεαστεί το δυνατόν λιγότερο η παρατήρηση των πιο αμυδρών αντικειμένων)

• Σημαντικοί τοπικοί παράγοντες:

Γεωγραφικό πλάτος (ώστε να φαίνονται όλα τα αντικείμενα) Τοπικός ορίζοντας (ο τόπος παρατήρησης να διαθέτει ανεμπόδιστο ορίζοντα στα σημεία που παρατηρούμε χαμηλά στον ορίζοντα, δηλαδή κοντά στη Δύση και την Ανατολή) Φωτορύπανση του ορίζοντα από τα φώτα των πόλεων (η έντονη φωτορύπανση στον ορίζοντα θα αποτρέψει την παρατήρηση των κρίσιμων αντικειμένων)

Χρήσιμα αντικείμενα:

• Κατάλογος με τη σειρά παρατήρησης
• Χάρτες εύρεσης των αντικειμένων Messier
• Σημειωματάριο για σημειώσεις
• Χρήση χαμηλής μεγέθυνσης στο τηλεσκόπιο για γρήγορη εύρεση.

Σειρά παρατήρησης

Η σειρά παρατήρησης των αντικειμένων Messier κατά τη διάρκεια ενός Μαραθωνίου Messier είναι τέτοια ώστε να παρατηρηθούν πρώτα τα αντικείμενα που ετοιμάζονται να δύσουν. Πολλές είναι οι εκδοχές ωστόσο η πιο δημοφιλής είναι αυτή που προτάθηκε από τον Don Machholz και έχει ως εξής:

M77, M74, M33, M31, M32, M110, M52, M103, M76, M34, M45, M79, M42, M43, M78, M1, M35, M37, M36, M38, M41, M93, M47, M46, M50, M48, M44, M67, M95, M96, M105, M65, M66, M81, M82, M97, M108, M109, M40, M106, M94, M63, M51, M101, M102, M53, M64, M3, M98, M99, M100, M85, M84, M86, M87, M89, M90, M88, M91, M58, M59, M60, M49, M61, M104, M68, M83, M5, M13, M92, M57, M56, M29, M39, M27, M71, M107, M10, M12, M14, M9, M4, M80, M19, M62, M6, M7, M11, M26, M16, M17, M18, M24, M25, M23, M21, M20, M8, M28, M22, M69, M70, M54, M55, M75, M15, M2, M72, M73, M30.