Κύκλοι Συντεταγμένων (Ισημερινή Στήριξη)

Πριν την εμφάνιση των τηλεσκοπίων με δυνατότητα αυτόματης εύρεσης αντικειμένων, ο μόνος τρόπος για άμεσο εντοπισμό αντικειμένων ήταν η χρήση των κύκλων συντεταγμένων. Οι κύκλοι συντεταγμένων παραμένουν και σήμερα ιδιαίτερα χρήσιμοι μιας και αφενός δεν έχουν όλοι την οικονομική δυνατότητα για ένα ηλεκτρονικά κινούμενο τηλεσκόπιο και αφετέρου γιατί το να εντοπίζεις ένα αντικείμενο μόνος σου προσφέρει άλλη ικανοποίηση από τα να εμφανίζεται μπροστά σου με το πάτημα ενός κουμπιού.

Οι κύκλοι συντεταγμένων υπάρχουν στις περισσότερες ισημερινές βάσεις (είτε γερμανικές είτε διχάλες). Υπάρχουν δύο κύκλοι, ένας στον άξονα απόκλίσης που μετράει την απόκλιση και ένας στον πολικό άξονα που μετράει την ορθή αναφορά.

Τί μετράνε αυτοί οι κύκλοι;

Οι κύκλοι αυτοί μετρούν τις δύο ουράνιες συντεταγμένες: την ορθή αναφορά και την απόκλιση. Οι ουράνιες συντεταγμένες προσδιορίζουν την θέση ενός ουράνιου αντικειμένου με τον ίδιο τρόπο που οι γεωγραφικές συντεταγμένες προσδιορίζουν την θέση ενός σημείου στην γη. Η ορθή αναφορά μετριέται σε Ωρες και Λεπτά ενώ η απόκλιση μετριέται σε Μοίρες. Η απόκλιση μετριέται σε πλήρη αναλογία με το γεωγραφικό πλάτος, έτσι στον ουράνιο ισημερινό η απόκλιση είναι 0 μοίρες και στους πόλους 90 μοίρες (θετικά για το βόρειο ουράνιο ημισφαίριο και αρητικά για το νότιο). Η ορθή αναφορά, που είναι το αντίστοιχο του γεωγραφικού μήκους, διαιρείται σε 24 ώρες (μπορούμε να φανταστούμε τις ώρες σαν 24 μεσημβρινούς που ενώνουν τους δύο πόλους γύρω από την ουράνια σφαίρα ενώ ένας από αυτούς θεωρείται σαν το 0 όπως ο μεσημβρινός του Greenwich για το γεωγραφικό μήκος). Η απόκλιση και η ορθή αναφορά είναι σταθερές συντεταγμένες δηλαδή κάθε αντικείμενο του ουρανού έχει τις ίδιες συντεταγμένες οποιαδήποτε στιγμή.

Ετσι, για παράδειγμα το νεφέλωμα του Ωρίωνα έχει συντεταγμένες 5 Ωρες 35,4 Λεπτά (ορθή αναφορά) και -5 Μοίρες 23 Λεπτά (απόκλιση). Οι συντεταγμένες αυτές αλλάζουν με πολύ αργούς ρυθμούς με το πέρασμα των χρόνων, έτσι ένας σημερινός αστρικός χάρτης θα είναι χρήσιμος για αρκετά χρόνια ακόμα. Αυτό ισχύει για τα αντικείμενα που είναι εκτός του |πλανητικού μας συστήματος, αντίθετα οι συντεταγμένες των πλανητών αλλάζουν γρήγορα και είναι ανάγκη να βρίσκουμε τις τελευταίες συντεταγμένες με ένα πρόγραμμα πριν τον αναζητήσουμε με τους κύκλους συντεταγμένων.

Πόσο ακριβής είναι η ένδειξη των κύλων συντεταγμένων;

Πολλοί είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την ακρίβεια της ένδειξης των κύκλων συντεταγμένων, Ας δούμε τους βασικότερους:

• Η κατασκευή τους. Οι κύκλοι συντεταγμένων όπου η ένδειξη είναι μια κολλημένη ταινία γύρω από τον κάθε άξονα έχουν μειωμένη ακρίβεια αντίθετα με τους μεταλλικούς χαραγμένους κύκλους συντεταγμένων. Επίσης, όσο μεγαλύτερη είναι η διάμετρος των κύκλων τόσο πιο ακριβής είναι η ένδειξη μιας και είναι αναγκαία όχι μόνο η μέτρηση των χαραγμένων υποδιαιρέσεων αλλά και η επιπλέον μέτρηση μη χαραγμένων περαιτέρω υποδιαιρέσεων.

• Η πολική ευθυγράμμιση. Μια καλή πολική ευθυγράμμιση είναι απολύτως απαραίτητη για την χρήση των κύκλων συντεταγμένων και όσο πιο καλή είναι η πολική ευθυγράμμιση τόσο και πιο ακριβής η χρήση των κύκλων συντεταγμένων.

• Η ακρίβεια της μέτρησης που κάνουμε. Δεν θα πρέπει να κοιτάμε βιαστικά την ένδειξη αλλά με προσοχή και να εκτιμήσουμε την ακριβή υποδιαίρεση της μονάδας.

Χρήση των κύκλων συντεταγμένων

Οι κύκλοι συντεταγμένων μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε για την απευθείας εισαγωγή των συντεταγμένων ενός αντικειμένου με αποτέλεσμα την αυτόματη εύρεσή του, είτε για την εύρεση ενός αντικειμένου χρησιμοποιώντας τις σχετικές συντεταγμένες του ως προς ένα άλλο που έχουμ ήδη εντοπίσει. Η πρώτη μέθοδος απαιτεί μεγάλη ακρίβεια στην μέτρηση, στην πολική ευθυγράμμιση και καλούς κύκλους συντεταγμένων και η επίτευξή της είναι σχετικά δύσκολη υπόθεση.