Αστρονομία

Η Αστρονομία είναι η επιστήμη η οποία ασχολείται με τη μελέτη των ουρανίων σωμάτων. Αντικείμενό μελέτης γι αυτήν αποτελεί σε αρκετές περιπτώσεις και ο πλανήτης μας ως ουράνιο σώμα που ειναι, αλλά τα ουσιαστικά όρια του πεδίου μελέτης της εκτείνονται μέχρι τις εσχατιές του Σύμπαντος. Θεωρείται η αρχαιότερη ίσως επιστήμη καθόσον από τη στιγμή που εμφανίστηκε το ανθρώπινο είδος στη Γη οι φάσεις της Σελήνης αλλά και όλα τα ουράνια φαινόμενα ,τράβηξαν αμέσως την προσοχή του. Πληθώρα επιστημών δέχθηκαν την αρωγή της ,γεγονός το οποίο και αποτελεί τη καλύτερη δυνατή απάντηση σε όσους την χαρακτηρίζουν ως αποστασιοποιημένη από τα επίγεια. Οι παρατηρήσεις της κίνησης των πλανητών οδήγησαν τον Νεύτωνα στην ανακάλυψη του νόμου της παγκόσμιας έλξης. Η Οπτική συνέβαλε αλλά και επιχορηγήθηκε τα μέγιστα απο την αστρονομία. Η Φασματοσκοπία και η Φωτομετρία προήλθαν ως επιστήμες από την αστρονομία. Η χρονομετρία, η ναυτιλία, η γεωδαισία, η γεωλογία, η φυσική, η χημεία είναι μερικές από τις επιστήμες που υπήρξαν συνοδοιπόροι και υποστηρικτές της.

ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ

ΑΡΧΑΙΟΙ ΛΑΟΙ

Ολοι οι λαοί έχουν ασχοληθεί με την αστρονομία, κάποιοι από αυτούς όμως άφησαν αρκετές αστρονομικές πληροφορίες και παρατηρήσεις καθώς και "αποδείξεις" για τη δράση τους είτε με τη μορφή γραπτών κειμένων είτε με τη μορφή κατασκευών οι οποίες εξακολουθούν να συναρπάζουν ακόμη και σήμερα.

α)Τα πρώτα βήματα έγιναν πιθανώς από τους Βαβυλώνιους.Περί το 3800π.χ. έκαναν ήδη συστηματικές μελέτες του ουρανού,ενέταξαν τους πλανήτες στο ζωδιακό κύκλο,αργότερα μελέτησαν την κίνηση της Αφροδίτης και καθόρισαν τις περιόδους πλανητών όπως του Ερμή ,του Κρόνου,του Άρη και του Δία.Γνώριζαν την ανώμαλη ημερήσια κίνηση του Ήλιου με σφάλμα 10" και δημοσίευαν τις ημερομηνίες για τις εκλείψεις του Ήλιου και της Σελήνης.Τέλος το αστρικό τους έτος είχε μόνο 4,5 λεπτά διαφορά από το πραγματικό.

β)Σειρά των Αιγυπτίων τώρα.Οι αστρονόμοι-ιερείς επεξεργάστηκαν ένα ημερολόγιο από 12 μήνες των 30 ημερών και μία πρόσθετη περίοδο 5 ημερών για τη συμπλήρωση του έτους.Συνέταξαν επίσης κατάλογο με 43 αστερισμούς ,γνώριζαν δε τις σχετικές θέσεις πλανητών.Σ'αυτούς οφείλεται επίσης η διαίρεση του μήνα σε εβδομάδες και των εβδομάδων σε ημέρες.

γ)Η σκυτάλη στους Κινέζους.Οι κατασκευές αστρονομικών οργάνων ήταν το δυνατό τους σημείο.Αξίζει να τονιστεί δε ιδιαίτερα η ικανότητά τους στη κατασκευή ρολογιών και γενικότερα η ενασχόλησή τους με τη μέτρηση του χρόνου.

δ)Φοίνικες και Πέρσες δεν έμειναν αμέτοχοι.Οι πρώτοι χρησιμοποίησαν τις γνώσεις τους στην αστρονομία για την ναυτιλία ενώ οι δεύτεροι έχτισαν θαυμαστά αστεροσκοπεία.Άξιοι μνείας είναι και οι Άραβες όπου και ξεχωρίζουν ο Αλ Μπατανί που μελέτησε την τροχιά του Ήλιου και ο Ιμπν Ζούνι που σημείωσε εκλείψεις του Ηλίου και της Σελήνης.Από τον κύκλο των Πυθαγόρειων-Ελεατών ο Παρμενίδης υποστήριξε με θέρμη τη σφαιρικότητα της Γης αλλά πίστευε οτι το Σύμπαν είναι πεπερασμένο και ακίνητο,ενώ ο Φιλόλαος αναφέρθηκε στη σφαιρικότητα της Γης και στη περιφορά της γύρω από τον Ήλιο.

ε)Οι Έλληνες δε θα μπορούσαν να λείπουν ούτε από εδώ.Παρά τα επιτεύγματα πολλών λαών οι Έλληνες ήταν εκείνοι που οικοδόμησαν την Αστρονομία ως επιστήμη.Ωστόσο δεν υποτίμησαν τις προαποκτηθείσες γνώσεις παρά τις μελέτησαν τις αξιοποίησαν και τελικά τις εγκολπώθηκαν.Ο Θαλής ο Μιλήσιος προέβλεψε την ηλιακή έκλειψη της 28/5/585 γεγονός που σηματοδότησε και την λήξη του λυδομηδικού πολέμου.Μέτρησε επίσης τη φαινόμενη διάμετρο του Ηλίου.

Ο πρώτος όμως που θεώρησε τη Γη σαν σφαιρικό σώμα ήταν ο Αναξίμανδρος.Αυτός προσδιόρισε τις ισημερίες ,τα ηλιοστάσια και εισήγαγε τη χρήση του ηλιακού ρολογιού.Ο Αναξιμένης διακήρυττε ότι η Σελήνη είναι ετερόφωτο σώμα που δέχεται φως από τον Ήλιο.Ο Αναξαγόρας δίδασκε ότι ο Ήλιος είναι διάπυρος καθώς και οτι η Σελήνη έχει όρη και κοιλάδες.Ο Παρμενίδης ο Ελεάτης υποστήριξε τη σφαιρικότητα της Γης ενώ ο Φιλόλαος διακήρυξε οτι Γη,Σελήνη και πλανήτες περιστρέφονται γύρω από μια πύρινη σφαίρα.Ο Ηρακλείδης ο Ποντικός και ο Αρίσταρχος ο Σάμιος δίδασκαν οτι ο Ερμής ,η Αφροδίτη και η Γη περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο και ταυτόχρονα γύρω από τον εαυτό τους!Οι ιδέες του Αρισταρχου,άκρως επαναστατικές για την εποχή τους,γνώρισαν τη δικαίωση στο πρόσωπο του Κοπέρνικου με μια καθυστέρηση 2000 ετών.

Ο μεγαλύτερος Έλληνας αστρονόμος όμως θεωρείται ο Ίππαρχος.Αν και απέρριψε την ιδέα του Αρίσταρχου ,ωστόσο και μόνο η σύνταξη του περίφημου καταλόγου με 850 αστέρες αρκεί για να τον καθιερώσει ανάμεσα στους μεγαλύτερους αστρονόμους όλων των εποχών.Τέλος ο Πτολεμαίος άφησε τη "Μεγίστη Σύνταξη" η οποία είναι μια πραγματεία περί μαθηματικών και αστρονομίας, γεγονός που τον κατέστησε αδιαμφισβήτητη αυθεντία για 12 αιώνες.

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ-ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Το επόμενο βήμα χρειάστηκε σχεδον 14 αιώνες για να πραγματοποιηθεί.Η Ευρώπη ασφυκτιά κάτω από το σκοτεινό πέπλο του σκοταδισμού για εκατοντάδες χρόνια ,μέχρι να ανθίσει η Αναγέννηση.Τότε εμφανίζεται και ο μεγάλος πολωνός αστρονόμος Κοπέρνικος (1473-15430.Με το βιβλίο του "Για τις περιστροφές των ουράνιων τροχιών" που ήταν και το κύκνειο άσμα του, ο μεγάλος αυτός επιστήμονας επανέφερε την ηλιοκεντρική θεωρία του Αρίσταρχου και μέτρησε τις ακριβείς αποστάσεις των πλανητών από τον Ήλιο.Αντίθετα ο διάδοχός του Brahe έμεινε πιστός στη παλιά θεωρία του Πτολεμαίου.Ο Κέπλερ όμως ο μαθητής του, βασιζόμενος σε ακριβείς μετρήσεις του δασκάλου του κατέληξε στους τρεις περίφημους νόμους.

Η προσφορά επιστημόνων οπως ο Γαλιλαίος και ο Νεύτωνας έδωσε την οριστική πλέον ώθηση που χρειάζοταν η Αστρονομία ώστε αφενός να απαγκιστρωθεί από τον ιδεολογικό έλεγχο που ασκούσε πάνω της η Εκκλησία αφετέρου δε να οριστικοποιηθει η θέση της ως ανεξάρτητη και πολλά υποσχόμενη επιστήμη.

ΝΕΟΤΕΡΗ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ