Προσοφθάλμιος Φακός

Από astronomia.gr
Πήδηση στην πλοήγησηΠήδηση στην αναζήτηση

Ο προσοφθάλμιος φακός είναι ένας φακός που τοποθετείται στην "έξοδο" του τηλεσκοπίου, στο σημείο εστίασης. Τοποθετείται πάνω στον εστιαστή ο οποίος μας βοηθά να μετακινήσουμε τον προσοφθάλμιο (ή τα οπτικά) ώστε να πετύχουμε εστίαση. Η ποιότητά του είναι εξαιρετικής σημασίας και είναι το δεύτερο πιο σημαντικό στοιχείο (μετά τον κύριο φακό) που καθορίζει πόσο καλά αποδίδει οπτικά το τηλεσκόπιό μας.


Προσοφθάλμιοι και μεγέθυνση

Ο προσοφθάλμιος συνδέεται άμεσα με την μεγέθυνση μιας και τα χαρακτηριστικά του καθορίζουν ποια μεγέθυνση αποδίδει το τηλεσκόπιό μας. Η μεγέθυνση δεν χαρακτηρίζει ένα τηλεσκόπιο όπως το άνοιγμα. Κι αυτό γιατί η μεγέθυνση δεν είναι σταθερή, την αλλάζουμε αλλάζοντας και προσοφθάλμιο φακό. Μην παρασύρεστε από διαφημίσεις τηλεσκοπίων που υπόσχονται μεγάλες μεγεθύνσεις γιατί απλά μπορείτε με οποιοδήποτε τηλεσκόπιο να πάρετε όποια μεγέθυνση θέλετε αλλάζοντας προσοφθάλμιο. Αλλάζουμε προσοφθάλμιο όταν θέλουμε να αλλάξουμε μεγέθυνση. Μεγέθυνση αλλάζουμε ανάλογα με το είδος του αντικειμένου που παρατηρούμε και τις εκάστοτε συνθήκες. Για παράδειγμα, για να δούμε ένα ανοιχτό σμήνος που απλώνεται σε μεγάλη έκταση θα χρησιμοποιήσουμε μικρότερη μεγέθυνση από αυτή που θα χρησιμοποιούσαμε για να δούμε τους δακτυλίους του Κρόνου. Επίσης, μια νύχτα με καθαρή ατμόσφαιρα "σηκώνει" μεγαλύτερες μεγεθύνσεις από μία νύχτα με λιγότερο καλή ορατότητα. Ετσι, για κάθε τηλεσκόπιο χρειάζονται τουλάχιστον 3 προσοφθάλμιοι για να καλύπτουν όλες τις ανάγκες.

Για να υπολογίσει κανείς πόση μεγέθυνση θα δώσει σε ένα τηλεσκόπιο ένας προσοφθάλμιος πρέπει να διαιρέσει την εστιακή απόσταση του τηλεσκοπίου με αυτή του προσοφθάλμιου. Π.χ. ένας προσοφθάλμιος 25 χιλιοστών σε ένα τηλεσκόπιο εστιακής απόστασης 2000 χιλιοστών θα δώσει 2000/25=80 φορές μεγέθυνση (ή όπως συμβολίζεται συνήθως 80x).

Η μεγαλύτερη μεγέθυνση έχει δύο τιμήματα. Την μείωση της φωτεινότητας και του οπτικού πεδίου. Ετσι, όσο πιο μεγάλη μεγέθυνση χρησιμοποιούμε τόσο πιο στενό οπτικό πεδίο θα έχουμε (δηλαδή θα βλέπουμε μικρότερο κομάτι από το αντικείμενο που παρατηρούμε) και τόσο λιγότερο φωτεινή θα είναι η εικόνα που θα βλέπουμε. Aπό μια μεγέθυνση και πάνω η εικόνα δεν θα είναι καθαρή και δεν θα μπορείτε να διακρίνετε καθαρά είδωλα. Ο εμπειρικός κανόνας λέει ότι η μέγιστη μεγέθυνση ενός τηλεσκοπίου ώστε να έχει ακόμα καθαρή εικόνα είναι το διπλάσιο του ανοίγματός του σε χιλιοστά. (Π.χ. ένα τηλεσκόπιο 11,4 εκατοστών θα έχει μέγιστη αξιοποιήσιμη μεγέθυνση 228x).


Τύποι προσοφθάλμιων

Οι προσοφθάλμιοι που καθιερώθηκαν πλέον ως standard είναι οι προσοφθάλμιοι τύπου Plossl. Είναι καλής ποιότητας και είναι η ιδανική λύση για τα τηλεσκόπια ενός μέσου προϋπολογισμού. Συνήθως, στην προσπάθεια μείωσης τιμών κάποια φθηνά τηλεσκόπια έρχονται με προσοφθάλμιους τύπου Kellner που υστερούν σε ποιότητα εικόνας και οπτικό πεδίο από τους Plossl. Αλλα καλοί προσοφθάλμιοι για πλανητική παρατήρηση είναι οι ορθοσκοπικοί.