Σεληνιακά Παροδικά Φαινόμενα

Τα Σεληνιακά Παροδικά Φαινόμενα (Σ.Π.Φ.) (Transient Lunar Phenomena - TLP) είναι απότομες αλλαγές οι οποίες παρατηρούνται σε πολυάριθμες σεληνιακές περιοχές .Υπάρχουν πολλοί τύποι Σ.Π.Φ. και πολλές θεωρίες για να τα εξηγήσουν.

Μορφές με τις οποίες παρατηρούνται Σ.Π.Φ.

1. Αεριώδη: Πραγματοποιείται, πιθανώς, με μια παραγωγή αερίου από το σεληνιακό υπέδαφος. Συνοδεύεται από επισκίαση της σεληνιακής περιοχής κοντά στη θέση όπου το αέριο ελευθερώνεται έχει παρατηρηθεί στη θάλασσα Crisium , και στους κρατήρες Πλάτωνα, Aristarchus και Tycho.
2. Επισκίαση: Συνδέεται με απελευθέρωση αερίων. Κατά τη διάρκεια αυτής απελευθέρωσης η περιοχή όπου πραγματοποιείται φαίνεται να εξαφανίζεται. Έχει παρατηρηθεί στους εσωτερικούς κρατήρες της θάλασσας Crisium και του Πλάτωνα.
3. Λάμψη: Συνδέεται με ασυνήθιστο άλβεδο των σεληνιακών πλαισίων κρατήρων, ή την ακραία αύξηση του albedo στα σεληνιακά χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Έχει παρατηρηθεί στους κρατήρες Censorinus και Aristarchus και στη περιοχή γύρω από τον Proclus .
4. Λάμψη σύγκρουσης: Αυτό το φαινόμενο συμβαίνει όταν ένας μετεωρίτης προσκρούει στη σεληνιακή επιφάνεια. Η ενέργεια αυτού του αντίκτυπου προκαλεί την πυράκτωση.
5. Σημειακή λάμψη: Όταν παρατηρείται σημειακή λάμψη στη σεληνιακή επιφάνεια . Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού, συνήθως σε ηλικία 3 ή 4ημερών. Πολλές σημειακές λάμψεις έχουν παρατηρηθεί κατά τη διάρκεια ολικών σεληνιακών εκλείψεων.
6. Γαλαζωπή όψη: Η πλειοψηφία των γαλαζωπών λάμψεων παρατηρείται στο φωτισμένο μέρος της Σελήνης. Το χρώμα τους ποικίλλει από μια γαλαζωπή απόχρωση έως ένα μπλε ηλεκτρικό. Συνήθως συνδέεται με επισκίαση. Η περιοχή στην οποία έχουν καταγραφεί οι περισσότερες είναι ο κρατήρας Aristarchus.
7. Κοκκινωπή όψη: Παρόμοια με τη γαλαζωπή. Κοκκινωπές λάμψεις έχουν παρατηρηθεί γύρω από τον κρατήρα Aristarchus και στο εσωτερικό του κρατήρα Gassendi.
8. Αλλαγή σκιών: Πραγματοποιείται όταν η σκιά ενός σεληνιακού χαρακτηριστικού γνωρίσματος φαίνεται διαφορετική από το αναμενόμενο δηλαδή πιο γκρίζα παρά μαύρη. Επίσης υπάρχει μια σκιά όταν δεν αναμένεται ή και αντίστροφα.
9. Αύξηση οπτικής αντίθεσης: Εμφανίζεται στη ζώνη μεταξύ Δύσης και ανατολής ή μεταξύ φωτεινών και σκοτεινών περιοχών. Συνδέεται με την γκριζωπή εμφάνιση ή ασυνήθιστη εμφάνιση ενός κρατήρα μέσα στον φωτισμένο τομέα της σεληνιακής επιφάνειας.
10. Σκοτείνιασμα: Αυτό το φαινόμενο συμβαίνει όταν ένα σεληνιακό χαρακτηριστικό γνώρισμα ή περιοχή σκουραίνει .Αυτό το φαινόμενο έχει πολλές όψεις .Έχει παρατηρηθεί στους κρατήρες Picard, Reiner και το εσωτερικό του Proclus.
11. Επαναλαμβανόμενα σεληνιακά φαινόμενα: Αυτό το φαινόμενο δεν είναι ένα πραγματικό Σ.Π.Φ. αλλά μόνο μια οπτική πλάνη λόγω της γωνίας του φωτισμού και της φάσης του φεγγαριού. Κατά συνέπεια μερικά σεληνιακά χαρακτηριστικά γνωρίσματα θα έχουν μακρύτερες, από ό,τι συνήθως, σκιές λόγω της υψηλής γωνίας του φωτισμού ή μετά από μερικές ημέρες αφότου έχει κινηθεί η διαχωρίζουσα από το παρατηρούμενο χαρακτηριστικό γνώρισμα.

Θεωρίες για την προέλευση των Σ.Π.Φ.

1. Παλιρροιακές δυνάμεις: Οι παλιρροϊκές δυνάμεις που ασκούνται από τη Γη είναι σε θέση να προκαλέσουν πίεση στο σεληνιακό μανδύα(ένα από τα πρώτα στρώματα του υπεδάφους) με αποτέλεσμα να απελευθερώνεται αέριο.
2. Μεταβολή του albedo: Όταν το albedo να ποικίλει λόγω της μετακίνησης σκόνης.
3. Μεγάλη θερμική διαφορά: Λόγω της τεράστιας διαφοράς θερμοκρασίας στη σεληνιακή επιφάνεια τα διαφορετικά υλικά συστέλλονται και διαστέλλονται σε διαφορετικό βαθμό.
4. Μαγνητικές αιτίες: Το ηλιακό πλάσμα αλληλεπιδρά με τη σεληνιακή επιφάνεια. Οι θερμικές ακτίνες διεισδύουν βαθιά μέσα στο σεληνιακό υπέδαφος και για αυτό ίσως η ηλεκτρομαγνητική επίδραση να είναι αρμόδια για Σ.Π.Φ.
5. Υπεριώδης ακτινοβολία: Αυτή η ακτινοβολία πηγάζει από τον Ήλιο και ίσως είναι η αιτία για το φθορισμό στα οπτικά μήκη κύματος δεδομένου ότι καμία σεληνιακή ατμόσφαιρα δεν την εμποδίζει από το να φτάσει στη σεληνιακή επιφάνεια.
6. Ηλιακός άνεμος: Όταν ο Ηλιακός Άνεμος φτάνει στη σεληνιακή επιφάνεια , παράγεται ηλεκτρική εκκένωση ή ακόμη δημιουργούνται χημικά μόρια που απελευθερώνουν την ενέργεια με έκρηξη.
7. Φασματική διάθλαση: Το ηλιακό φως διαθλάται σε διαφορετικές γωνίες από τη σεληνιακή σκόνη στη επιφάνεια αλλά όχι σε αρκετό βαθμό ώστε να αναλυθεί από ένα τηλεσκόπιο. Ανάλογα με τις γωνίες η διάθλαση θα παρατηρηθεί ως ένας από τους προαναφερόμενους τύπους των Σ.Π.Φ.
8. Συγκρούσεις μετεωριτών: Η πρόσκρουση ενός μετεωρίτη στη σεληνιακή επιφάνεια ίσως να προκαλεί αρκετή ενέργεια στο ορατό παράθυρο του φάσματος προκαλώντας έτσι ένα Σ.Π.Φ.
9. Σεληνιακοί σεισμοί: Οι σεισμοί συμβαίνουν συνήθως σε μεγάλα βάθη και να είναι σε θέση να απελευθερώσουν πίεση η οποία θα απελευθερώσει έπειτα την ενέργεια ή, θα προκαλέσει τριβή μεταξύ των βράχων στο σεληνιακό υπέδαφος με συνέπεια την παραγωγή ενέργειας υπό μορφή θερμότητας και ορατού φωτός.
10. Χρωματική εκτροπή: Προκαλείται από άσχημο seeing. Έτσι όταν αυτή είναι η αιτία δε πρόκειται για πραγματικό Σ.Π.Φ. αλλά για χρωματικό σφάλμα του τηλεσκόπιου .