Κομήτης

Ο κομήτης Ηale-Βopp

Γενικά

Είναι ίσως από τα πιο εντυπωσιακά σώματα που εμφανίζονται στον ουρανό, καθώς σε πολλές περιπτώσεις είναι όχι μόνο ιδιαίτερα λαμπροί, αλλά και καταλαμβάνουν μια μεγάλη επιφάνεια στον νυχτερινό ουρανό. Η μεγάλη πλειοψηφία των κομητών (84%) επισκέφτονται το Ηλιακό Σύστημα με περίοδο μερικές χιλιάδες χρόνια, ωστόσο το υπόλοιπο 16% είναι οι λεγόμενοι βραχυπερίοδοι κομήτες, οι οποίοι έχουν περίοδο περιφοράς μεταξύ 2 και 2000 ετών. Ο πιο γνωστός είναι ο κομήτης του Halley, ο οποίος μας επισκέπτεται κάθε 76 χρόνια.

Ονομασία

Η λέξη κομήτης προέρχεται από την ελληνική λέξη "κόμη". Ο λόγος είναι προφανής. Η ουρά, ή καλύτερα οι ουρές των κομητών, αποτελούν και το κυριότερο παρατηρητικό γνώρισμά τους.

Δομή

Οι κομήτες αποτελούνται από τρία μέρη: τον πυρήνα, την κεφαλή και την ουρά. Ο πυρήνας μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια βρώμικη παγωμένη μπάλα. Αποτελείται δε από το ίδιο πρωταρχικό υλικό που σχημάτισε κάποτε το ηλιακό μας σύστημα. Το μέγεθος του πυρήνα ποικίλλει ανάμεσα στο 1 και στα 10 Km ενώ μπορεί ακόμη και να ξεπεράσει τα 100Km.Η μάζα του κυμαίνεται από έως και ενώ η θερμοκρασία του υπολογίζεται από 150 έως 250 βαθμούς Kelvin. Φυσικά αυτή είναι μια καθαρά ενδεικτική μέση τιμή γιατί ενώ όταν βρίσκονται στο αφήλιό τους, δηλαδή στη μεγαλύτερη δυνατή απόσταση από τον Ήλιο, η θερμοκρασία τους είναι μερικοί μονό βαθμοί πάνω από το απόλυτο μηδέν, όταν πλησιάζουν στον Ήλιο και δη στο περιήλιό τους η θερμοκρασία τους πλησιάζει τους 4500 βαθμούς Kelvin.

Σύσταση

Περιέχει παγοκρυστάλλους νερού, αμμωνίας, διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, αιώνιο, μεθυλική αλκοόλη, ακετυλένιο, κυανοακετυλένιο, υδροκυάνιο όπως και πολλά στοιχειά (Na, Fe, Ca, Cr, Mn, Co, Cu) Ο γνωστός αστροφυσικός Fred Whipple τους ονόμασε βρωμοχιονόμπαλες και μάλλον είχε δίκιο. Η κεφαλή απαρτίζεται ουσιαστικά από τον πυρήνα και την κόμη. Γίνεται δε εμφανής όταν ο κομήτης αρχίζει να πλησιάζει τον Ήλιο. Αποτελείται από πληθώρα στοιχείων καθώς και από ελεύθερες ρίζες . Συναντάμε CN, C2, C3, OH, NH, NH2, CH, O κ.λ.π. Φυσικό είναι οι πάγοι να αρχίζουν να λιώνουν και ο πυρήνας να εξατμίζεται, φαινόμενο το όποιο γίνεται όλο και πιο έντονο όσο πλησιάζει τον Ήλιο.

Η μάλλον οι ουρές του διότι υπάρχουν δυο είδη: α) οι ιοντικές ουρές και β )οι ουρές σκόνης ή αλλιώς σωματιδιακές ουρές. Οι ιοντικές ουρές είναι μεγαλύτερες και λεπτότερες. Αποτελούνται κυρίως από CO+, CO2+, N2+, OH+ δηλαδή κατιοντικές ρίζες. Οι ουρές σκόνης αποτελούνται από ουδέτερα σωματίδια τα οποία ξεφεύγουν από την κόμη ,είναι δε μικρότερες από τις ιοντικές. Έχουν κατεύθυνση πάντα αντίθετη από τον ήλιο ακριβώς λόγω της πίεσης που ασκεί πάνω τους ο ηλιακός άνεμος και η ηλιακή ακτινοβολία. Η ουρά μπορεί να φτάσει σε μήκος μέχρι και τα 10^6Km και αποτελεί σίγουρα ένα από τα πλέον φαντασμαγορικά θεάματα.

Η ζωή του Κομήτη

Έχει υπολογιστεί ότι σε κάθε διάβαση από το περιήλιο ο κομήτης χάνει και ένα στρώμα, μια φλούδα καλύτερα πάχους τριών μέτρων από την επιφάνειά του. Αριθμός καθαρά ενδεικτικός καθώς δε λαμβάνεται υπόψιν το μέγεθος και το ακριβές σχήμα της τροχιάς. Όπως εξίσου ενδεικτικός είναι και ο αριθμός των διακοσίων περιστροφών μετά τις οποίες ο κομήτης διαχωρίζεται σε μικρότερα μέρη ή/και αποσυντίθεται.Τα θραύσματα του μπορούν να δημιουργήσουν βροχές διαττόντων και μετεωρίτες.

Προέλευση

Σύμφωνα με μια δεύτερη θεωρητική άποψη, που υποστηρίχτηκε από τους Lyttleton, Bondi και Hoyle, οι κομήτες δεν δημιουργήθηκαν από το πρωτοπλανητικό υλικό, αλλά από συμπυκνώσεις ομογενούς μεσοαστρικής σκόνης, πυκνότητας 10-24 gr.cm-3.

Τροχιές

Ανάλογα με τη μορφή της τροχιάς τους, οι κομήτες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: στους μακροπερίοδους και στους βραχυπερίοδους. Οι μακροπερίοδοι, που αποτελούν και τη μεγάλη πλειοψηφία (περίπου το 84% του συνόλου), έχουν τροχιές σχεδόν παραβολικές και είναι μη περιοδικοί, πράγμα που σημαίνει ότι δεν ξέρουμε αν (και πότε) θα επανέλθουν. Η περίοδος περιφοράς τους μπορεί να είναι μεταξύ 10^3 και 10^7 έτη. Αντίθετα οι βραχυπερίοδοι, που είναι και οι λιγότεροι (περίπου το 16% του συνόλου), έχουν ελλειπτικές τροχιές και είναι περιοδικοί, με περίοδο περιφοράς μεταξύ 2 και 2000 ετών. Ο αριθμός των κομητών που συνοδεύουν τον Ήλιο μας, και συνεπώς και το πλανητικό μας σύστημα, είναι πάρα πολύ μεγάλος, και αυτοί απομακρύνονται μέχρι πραγματικά τεράστιες αποστάσεις κατά τη διάρκεια των τροχιών τους