Advertising:
Φωτορύπανση
Εισαγωγή
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι φίλοι της αστρονομίας στις σύγχρονες πόλεις είναι το πρόβλημα της φωτορύπανσης. Με τον όρο φωτορύπανση περιγράφουμε τις συνέπειες του υπερβολικού φωτισμού των πόλεων. Στην αστρονομική πλευρά του θέματος, η συνέπεια είναι γνωστή σε όλους μας, ο νυχτερινός ουρανός είναι φωτεινός και λίγα ή και καθόλου ουράνια αντικείμενα είναι ορατά. Κατά συνέπεια δεν χάνουν μόνο οι ερασιτέχνες αστρονόμοι την ευκαιρία να παρατηρούν τα ουράνια αντικείμενα με τα τηλεσκόπια αλλά και όλος ο κόσμος χάνει την ευκαιρία να θαυμάζει τον όμορφο νυχτερινό ουρανό διά γυμνού οφθαλμού κάτι που για χιλιάδες χρόνια διέγειρε την φαντασία του ανθρώπου και τον οδήγησε σε επιστημονικά, και όχι μόνο, θαύματα.
Τα αίτια της φωτορύπανσης
Λανθασμένα θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει ότι η φωτορύπανση είναι άρρηκτα δεμένη με την ανάπτυξη που συνεπάγονται οι μεγάλες πόλεις. Κι όμως, μπορούμε να έχουμε και μεγάλες πόλεις και να λιγοστεύσουμε τη φωτορύπανση. Κι αυτό γιατί η φωτορύπανση προκαλείται κατά μεγάλο μέρος από φως που πάει χαμένο. Μελέτη που έγινε στην Αμερική έδειξε ότι μεγάλο μέρος του εξωτερικού φωτισμού πάει χαμένο διότι είτε από κακή κατασκευή είτε από κακή τοποθέτηση το 30% του φωτός στοχεύει προς τον ουρανό. Αυτό αποτελεί και την κύρια αιτία της φωτορύπανσης καθώς η ποσότητα αυτή του φωτός όχι μόνο δεν χρησιμεύει αλλά φωτίζει και τον νυχτερινό ουρανό στερώντας τη μαγεία του από τους ανθρώπους. Οι συνέπειες είναι φυσικά και οικονομικές καθώς μια καλύτερη κατασκευή των εξωτερικών εγκαταστάσεων φωτισμού θα γλίτωνε στην Αμερική πάνω από ενάμιση δισεκατομμύριο δολλάρια το χρόνο σε κόστος για ηλεκτρικό ρεύμα.
Φωτορύπανση και ερασιτεχνική αστρονομία
Οι συνέπειες είναι ορατές τόσο στην παρατήρηση με γυμνό μάτι όσο και στην παρατήρηση με τηλεσκόπιο. Οι φιγούρες των αστερισμών, εκτός από τους πιο λαμπρούς, δεν φαίνονται εύκολα στις πόλεις. Το ίδιο ισχύει και για την λωρίδα του γαλαξία που πλέον είναι εμφανής μόνο στην εξοχή. Στην παρατήρηση με το τηλεσκόπιο τα πράγματα είναι δύσκολα για την παρατήρηση γαλαξιών και νεφελωμάτων που είναι δύσκολη ως αδύνατη ανάλογα με την περίπτωση. Τα σφαιρωτά σμήνη χάνουν και αυτά μεγάλο μέρος της ομορφιάς τους. Πιο ανθεκτικοί παραμένουν οι πλανήτες των οποίων η παρατήρηση επηρρεάζεται λιγότερο.
Τί μπορούμε να κάνουμε
Από την πλευρά του απλού πολίτη μπορούμε φυσικά να περιορίσουμε όσο το δυνατόν γίνεται τα άσκοπα φώτα και τις υπερβολές στον διακοσμητικό φωτισμό. Από εκεί και πέρα, όσον αφορά στο να βελτιώσουμε την παρατήρηση των ουράνιων ανικειμένων μπορούμε να προμηθευτούμα κάποιο από τα φίλτρα φωτορύπανσης που πωλούνται και τα οποία αν προσαρμοστούν στα τηλεσκόπια αυξάνουν το κοντράστ των εικόνων και μετριάζουν την επίδραση της φωτορύπανσης. Γνωστός κατασκευαστής τέτοιων φίλτρων είναι η Lumicon.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Το πρόβλημα της φωτορύπανσης υφίσταται και στην Ελλάδα. Η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και οι μεγάλες πόλεις στην Ελλάδα πάσχουν από το πρόβλημα αυτό. Δυστυχώς, στις πιο πολλές περιπτώσεις η μόνη λύση είναι η απόδραση για παρατήρηση έξω από τις πόλεις. Καμμιά φορά είναι ανάγκη κανείς να ταξιδέψει αρκετά χιλιόμετρα πριν βρει αρκετά σκοτεινό ουρανό ενώ οι αστροφωτογράφοι θέλουν να φεύγουν τουλάχιστον 100 χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα! Για απλή παρατήρηση δεν είναι αναγκαία μια τόσο μεγάλη απόσταση, μπορεί κανείς να βρει σχετικά καλές συνθήκες σε πιο κοντινή απόσταση, ειδικά στις μικρότερες πόλεις. Το πού όμως εξαρτάται από τη μορφολογία και τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Για να μπορείτε να κρίνετε την κατάσταση του ουρανού σε μια περιοχή κοντά σε πόλη, αν δηλαδή είναι αρκετά μακριά από αυτήν για παρατήρηση κάντε το εξής. Αν είναι ορατά όλα τα αστέρια της Μικρής Άρκτου τότε ο ουρανός είναι αρκετά καλός ενώ αν είναι ορατός και ο Γαλαξίας τότε είναι ακόμα καλύτερος!
Χάρτης φωτορύπανσης Ευρώπης
