Φωτορύπανση

Ο πλανήτης μας τη νύχτα

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι φίλοι της αστρονομίας στις σύγχρονες πόλεις είναι το πρόβλημα της φωτορύπανσης. Με τον όρο φωτορύπανση περιγράφουμε τις συνέπειες του υπερβολικού φωτισμού των πόλεων. Στην αστρονομική πλευρά του θέματος, η συνέπεια είναι γνωστή σε όλους μας, ο νυχτερινός ουρανός είναι φωτεινός και λίγα ή και καθόλου ουράνια αντικείμενα είναι ορατά. Κατά συνέπεια δεν χάνουν μόνο οι ερασιτέχνες αστρονόμοι την ευκαιρία να παρατηρούν τα ουράνια αντικείμενα με τα τηλεσκόπια αλλά και όλος ο κόσμος χάνει την ευκαιρία να θαυμάζει τον όμορφο νυχτερινό ουρανό δια γυμνού οφθαλμού.

Τα αίτια της φωτορύπανσης

Με τον όρο φωτορύπανση περιγράφουμε το φαινόμενο του υπερβολικού και λανθασμένου φωτισμού των αστικών περιοχών και τις συνέπειές του. Τα άφθονα φώτα των πόλεων ανακλώνται και διαχέονται στην ατμόσφαιρα με αποτέλεσμα το γνωστό σε όλους φωτισμένο ουρανό των αστικών περιοχών. Λανθασμένα όμως θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει ότι η φωτορύπανση είναι άρρηκτα δεμένη με την ανάπτυξη που συνεπάγονται οι μεγάλες πόλεις. Κι όμως, μπορούμε να έχουμε και μεγάλες πόλεις και να μειώσουμε τη φωτορύπανση. Κι αυτό γιατί η φωτορύπανση προκαλείται κατά μεγάλο μέρος από φως που πάει χαμένο. Μελέτη που έγινε στην Αμερική έδειξε ότι μεγάλο μέρος του εξωτερικού φωτισμού πάει χαμένο διότι είτε από κακή κατασκευή είτε από κακή τοποθέτηση το 30% του φωτός στοχεύει προς τον ουρανό. Αυτό αποτελεί και την κύρια αιτία της φωτορύπανσης καθώς η ποσότητα αυτή του φωτός όχι μόνο δεν χρησιμεύει, αλλά φωτίζει και τον νυχτερινό ουρανό στερώντας τη μαγεία του από τους ανθρώπους.

Επιπτώσεις της Φωτορύπανσης

Η φωτορύπανση είναι ένα φαινόμενο με επιπτώσεις σε διάφορους τομείς της ζωής του ανθρώπου αλλά και με επιπτώσεις στο περιβάλλον. Συνήθως, σε πρώτη επαφή με το πρόβλημα έρχεται κανείς από τη διαπίστωση ότι ο έναστρος ουρανός έχει πια εξαφανιστεί από τις περισσότερες αστικές περιοχές, χαμένος σε ένα περιβάλλον άφθονου τεχνητού φωτισμού. Η αποκοπή του σύγχρονου ανθρώπου των πόλεων από τον έναστρο ουρανό, που τόσο τον ενέπνευσε για τέχνη και επιστήμες στην πορεία των αιώνων, είναι μόνο η μία πλευρά του ζητήματος. Η φωτορύπανση έχει επιπτώσεις και στον άνθρωπο, στο περιβάλλον, στην πανίδα και στη χλωρίδα, αλλά και σημαντική οικονομική σημασία καθώς είναι δείγμα σπατάλης πολύτιμων ενεργειακών πόρων. Η φωτορύπανση, λοιπόν, είναι ένα πολυδιάστατο σύγχρονο πρόβλημα και μόνο έτσι μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά καθώς αγγίζει διάφορους τομείς της ζωής στη Γη.

Αστρονομία

Ο πλέον έκδηλος τρόπος με τον οποίο γίνεται αισθητό το πρόβλημα της φωτορύπανσης είναι η σχεδόν πλήρης εξαφάνιση των ουράνιων αντικειμένων από τον νυχτερινό ουρανό των πόλεων. Στις χειρότερες περιπτώσεις, όπως στην Αθήνα, στο νυχτερινό ουρανό δε φαίνονται παρά μόνο μερικά από τα λαμπρά αστέρια του ουρανού. Οι σχηματισμοί των αστερισμών έχουν εξαφανιστεί, εκτός ίσως από έναν-δυο όπως η Μεγάλη Άρκτος και ο Ωρίων. Φυσικά, δε γίνεται λόγος για τον Γαλαξία μας, η θέαση του οποίου είναι πια μακρινή ανάμνηση για όλες τις μεγάλες ελληνικές πόλεις. Ανησυχητικό είναι το ότι το πρόβλημα γρήγορα αφορά όλο και περισσότερο την επαρχία και τις μικρότερες πόλεις. Οι επιπτώσεις του γεγονότος αυτού για την αστρονομία είναι πολλές. Για τους ερασιτέχνες αστρονόμους, η φωτορύπανση στις πόλεις καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την παρατήρηση οποιουδήποτε αντικειμένου δεν ανήκει στο ηλιακό σύστημα. Η παρατήρηση των ουράνιων αντικειμένου βαθέως ουρανού είναι εν πολλοίς κάτι που γίνεται μόνο μερικές φορές το χρόνο σε εξορμήσεις στην ύπαιθρο. Για τους επαγγελματίες αστρονόμους, η φωτορύπανση δυσκολεύει την παρατήρηση στο ορατό φάσμα και με τις αυξανόμενες διαστάσεις του φαινομένου απειλεί και τα παρατηρητήρια της υπαίθρου. Για κάθε έναν πολίτη, όμως, η φωτορύπανση τον αποκόπτει από τη θέα του νυχτερινού ουρανού. Η επαφή του ανθρώπου με το νυχτερινό ουρανό, τα ερωτήματα που γεννούσε η κίνηση των ουρανίων σωμάτων αλλά και η ομορφιά της θέας του Γαλαξία, των αστερισμών, των μετεώρων και όλων των ουράνιων φαινομένων αποτέλεσαν για χιλιετίες κινητήριο μοχλό και έμπνευση για τις επιστήμες, τις τέχνες, τη φιλοσοφία. Ο σύγχρονος άνθρωπος των πόλεων συχνά μεγαλώνει σε ένα τεχνητό περιβάλλον αποκομμένο από τη φύση και συγκεκριμένα στην περίπτωσή μας από το νυχτερινό ουρανό.

Περιβάλλον

Η φωτορύπανση έχει σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, ειδικά στην πανίδα αλλά και στη χλωρίδα αλλά και έμμεσα από την αυξημένη κατανάλωση ενέργειας. Ο υπερβολικός τεχνητός φωτισμός μπορεί να επηρεάσει τα οικοσυστήματα με διάφορους τρόπους. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους εξής:

• Δυσκολία προσανατολισμού των ζώων. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των χελωνών careta όπου τα νεογέννητα προσανατολίζονται προς τη θάλασσα με οδηγό την ανάκλαση φωτός στη θάλασσα. Το ίδιο ισχύει και για πουλιά που παραπλανόνται από φωτεινά και ψηλά κτίρια.

• Επιπτώσεις σε συμπεριφορά και φυσιολογία νυχτόβιων ζώων αλλά και επίδραση σε φυτά που ανθίζουν τη νύχτα.

• Επίδραση στο ζωοπλαγκτόν με έμμεσες επιδράσεις σε οικοσυστήματα λιμνών αλλά και στους υδάτινους πόρους

Εμμέσως, η φωτορύπανση επηρεάζει το περιβάλλον από την ενεργειακή σπατάλη που την προκαλεί. Η σπατάλη ηλεκτρικής ενέργειας συνεπάγεται άμεσα αυξημένη παραγωγή καυσαερίων και αερίων που συντελούν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η σπατάλη ενέργειας για φωτισμό είναι και αυτή ένα κομμάτι της σύγχρονης υπερκατανάλωσης ενέργειας που οδηγεί στην εξάντληση των ενεργειακών πόρων της Γης αλλά και στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Οικονομία

Η φωτορύπανση πηγάζει επί της ουσίας από σπατάλη ενέργειας. Τα πραγματικά αίτια του προβλήματος είναι ο υπερβολικός αλλά και ο λανθασμένος φωτισμός. Κατά συνέπεια, μεγάλα ποσά ενέργειας ξοδεύονται είτε για φωτισμό που πάει χαμένος, για παράδειγμα στοχεύοντας τον ουρανό, είτε για το φωτισμό χώρων όπου δεν είναι απαραίτητος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μεγάλη σπατάλη ηλεκτρικής ενέργειας με το αντίστοιχο οικονομικό κόστος. Πολύ συνηθισμένη είναι η σπατάλη ενέργειας από το ίδιο το κράτος και τους δημόσιους φορείς για το φωτισμό των δημόσιων χώρων και κτιρίων. Η επιβάρυνση αυτή αφενός ζημιώνει όλους τους πολίτες οικονομικώς, αφετέρου αποτελεί σπατάλη πολύτιμων ενεργειακών πόρων.

Ζωή στις πόλεις

Πέρα από επιπτώσεις στη φύση, ο υπερβολικός φωτισμός των πόλεων έχει επιπτώσεις και στην ίδια τη ζωή του ανθρώπου στην πόλη. Οι κυριότεροι τρόποι με τους οποίους η φωτορύπανση επιδρά στη ζωή του ανθρώπου είναι οι εξής:

• Θάμβωση και οπτική όχληση

Συχνό φαινόμενο στις πόλεις είναι ο υπερβολικός φωτισμός να προκαλεί όχληση στους πολίτες. Ενώ οι σωστές ποσότητες φωτισμού βοηθούν να βλέπουμε καλύτερα τις ώρες που έχουμε σκοτάδι, οι υπερβολικές ποσότητες φωτισμού προκαλούν θάμβωση και μείωση της δυνατότητας της όρασής μας. Συχνό φαινόμενο είναι οι δυνατοί προβολείς που χρησιμοποιούνται για διαφημιστικές πινακίδες ή άλλα δυνατά φώτα που χρησιμοποιούνται για διάφορους σκοπούς με πιο συχνά τα φώτα "ασφαλείας". Ο εκθαμβωτικός φωτισμός και η οπτική όχληση μειώνουν την ποιότητα ζωής στο αστικό περιβάλλον, από αισθητική αλλά και πρακτική άποψη.

• Πρόκληση ατυχημάτων

Η πρόκληση τροχαίων ατυχημάτων είναι μια συχνή επίπτωση του υπερβολικού φωτισμού. Και σε αυτή την περίπτωση η σωστή ποσότητα φωτισμού είναι χρήσιμη και καθοριστικής σημασίας για την οδική ασφάλεια, ιδιαίτερα σε επικίνδυνα σημεία του οδικού δικτύου. Ωστόσο, ο υπερβολικός ή ο λανθασμένος φωτισμός μπορεί να οδηγήσει σε πρόκληση ατυχημάτων. Η θάμβωση του οδηγού κατά την οδήγηση μειώνει την οπτική του αντίληψη ενώ οι απότομες εναλλαγές σκοτεινών και πολύ φωτεινών σημείων δε δίνουν στο ανθρώπινο μάτι τη δυνατότητα προσαρμογής της ίριδος με αποτέλεσμα τη μείωση της οπτικής αντίληψης του οδηγού.

• Επίδραση στην ψυχολογία και την υγεία

Ο υπερβολικός φωτισμός μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Διάφορα συμπτώματα όπως πονοκέφαλοι και αϋπνίες έχουν αποδοθεί μεταξύ άλλων και στον υπερβολικό φωτισμό. Το ανθρώπινο σώμα έχει ανάγκη από χρόνο παραμονής στο σκοτάδι για να συντελεστούν διάφορες λειτουργίες του ωστόσο το σύγχρονο "διαρκώς φωτεινό" αστικό περιβάλλον μειώνει αυτή τη δυνατότητα.

Αντιμετώπιση της φωτορύπανσης

Η φωτορύπανση είναι ένα πρόβλημα για το οποίο ευθυνόμαστε όλοι και για το οποίο μπορούμε να βοηθήσουμε όλοι. Ο βασικότερος τρόπος με τον οποίο μπορεί να βοηθήσει κάθε πολίτης είναι ο σωστός φωτισμός των ιδιωτικών εξωτερικών χώρων του. Αυτό είναι κάτι που όλοι οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες μπορούν να το εφαρμόσουν άμεσα με την κατάλληλη επιλογή φωτιστικών σωμάτων και λαμπτήρων. Ωστόσο, είναι απίθανο κάτι τέτοιο να γίνει μόνο με την ευαισθησία των πολιτών ενώ ούτως ή άλλως η πλειοψηφία του εξωτερικού φωτισμού χρησιμοποιείται για το φωτισμό δημόσιων χώρων και εγκαταστάσεων. Γι' αυτό είναι απαραίτητη και η θέσπιση κατάλληλης νομοθεσίας η οποία να καθορίζει τις προδιαγραφές τις οποίες πρέπει να τηρεί ο εξωτερικός φωτισμός τόσο για τους δημόσιους όσο και για τους ιδιωτικούς χώρους.

Σωστός Φωτισμός

Ο σωστός και αποδοτικός φωτισμός είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση της φωτορύπανσης. Προκειμένου να φτάσουμε σε ένα αποδοτικό σύστημα φωτισμού για έναν χώρο, είναι αναγκαίο να γίνουν προσεκτικά τα παρακάτω δύο βήματα:

Προσδιορισμός των αναγκών φωτισμού

Αρχικά πρέπει να γίνει η καταγραφή των πραγματικών αναγκών σε φωτισμό. Αυτό περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των χώρων που πρέπει να φωτίζονται, τον προσδιορισμό του πότε είναι αναγκαίος ο φωτισμός καθώς και τον προσδιορισμό της έντασης του φωτισμού που απαιτείται.

• Επιλογή των χώρων που έχουν ανάγκη να φωτίζονται

Συχνό φαινόμενο αποτελεί ο φωτισμός χώρων που δεν έχουν ανάγκη φωτισμού είτε διότι πιστεύεται ότι ο φωτισμός αυξάνει το επίπεδο ασφάλειας είτε διότι υπάρχει η αίσθηση ότι ένας φωτισμένος χώρος αναδεικνύεται καλύτερα αισθητικά. Παρόλο που ο φωτισμός των δημόσιων χώρων είναι ισχυρά συνδεδεμένος με το αίσθημα ασφάλειας στη συνείδηση του κόσμου, οι στατιστικές δεν επιβεβαιώνουν μια τόσο ισχυρή συσχέτιση. Ναι μεν ο φωτισμός κάποιων δημόσιων χώρων μπορεί να μειώσει ορισμένου τύπου εγκλήματα ωστόσο κάποιες στατιστικές δείχνουν ότι απλά το έγκλημα μεταφέρεται σε άλλες, λιγότερο καλά φωτισμένες περιοχές ενώ η βελτίωση σταματάει από ένα συγκεκριμένο επίπεδο φωτισμού και πάνω. Επίσης, ο φωτισμός μπορεί ακόμα και να βοηθήσει ή να ενθαρρύνει κάποιου τύπου εγκλήματα όπως οι βανδαλισμοί. Επίσης, γνωστό είναι και το φαινόμενο του εξωτερικού φωτισμού κατά τη διάρκεια της απουσίας των ιδιοκτητών που υποδεικνύει στους διαρρήκτες ποια σπίτια είναι άδεια. Πολύς αχρείαστος φωτισμός οφείλεται και στη διάθεση πολιτών αλλά και δημόσιων φορέων να αναδείξουν αισθητικά έναν χώρο με το φωτισμό του. Παρόλο που αναμφίβολα ο φωτισμός μπορεί να έχει αισθητικό αποτέλεσμα, η χρήση του φωτισμού για τέτοιους λόγους είναι κατά κανόνα υπερβολική και γίνεται σε βάρος της αισθητικής του γενικότερου περιβάλλοντος. Το συμπέρασμα είναι ότι πρέπει να γίνει προσεκτική επιλογή των χώρων που έχουν ανάγκες φωτισμού, των χώρων δηλαδή όπου ο φωτισμός χρειάζεται ώστε να εξυπηρετηθεί η κίνηση και η παρουσία των ανθρώπων ή η εκτέλεση συγκεκριμένων εργασιών. Η επιλογή των φώτων ασφαλείας πρέπει να είναι προσεκτική και περιορισμένη ενώ και ο φωτισμός για αισθητικούς λόγους πρέπει να περιοριστεί σε λιτά επίπεδα.

• Επιλογή του χρόνου κατά τον οποίο πρέπει να υπάρχει ο φωτισμός

Συχνά υπάρχουν χώροι όπου όντως ο φωτισμός είναι απαραίτητος ωστόσο μόνο για συγκεκριμένες χρονικές στιγμές. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία λύσεων που μπορεί κανείς να εφαρμόσει για να περιορίσει το φωτισμό μόνο όταν είναι απαραίτητος, για παράδειγμα φωτοκύτταρα, χρονοδιακόπτες κ.ά. Χώροι που χρησιμοποιούνται για μικρό χρονικό διάστημα, δημόσιοι χώροι όπου υπάρχει παρουσία ανθρώπων μόνο το βραδάκι και όχι αργά τη νύχτα ή χώροι που για οποιοδήποτε λόγο δε χρειάζονται φωτισμό συνέχεια καλό είναι να εξοπλιστούν με κάποια αυτόματη διάταξη που να περιορίζει το φωτισμό στις απαραίτητες χρονικές στιγμές. Φυσικά, απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή λειτουργία είναι η σωστή εγκατάσταση τέτοιου εξοπλισμού, δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο φωτοκύτταρα να ανάβουν με το παραμικρό ή να στοχεύουν λάθος.

• Επιλογή της έντασης του αναγκαίου φωτισμού

Η ένταση του φωτισμού σε ένα χώρο είναι ιδιαίτερα σημαντική όχι μόνο για το ζήτημα της φωτορύπανσης αλλά και για την εξυπηρέτηση της ίδιας της λειτουργίας του χώρου. Διαφορετικοί χώροι έχουν ανάγκη διαφορετικής έντασης φωτός καθώς αυτό εξαρτάται από τη λειτουργία που επιτελείται σε κάθε χώρο. Οι υπερφωτισμένοι χώροι είναι κάτι το συνηθισμένο. Πέρα από την προφανή επίπτωση στη φωτορύπανση, ο υπερφωτισμός οδηγεί και στη μείωση της λειτουργικότητας του χώρου.

Επιλογή κατάλληλου ηλεκτρολογικού υλικού

Η επιλογή σωστών υλικών είναι καθοριστική. Τα φωτιστικά σώματα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να κατευθύνουν το φως προς τον χώρο που πρέπει να φωτίζεται και όχι να έχουν απώλειες προς τον ουρανό. Οι λαμπτήρες πρέπει να είναι του κατάλληλου τύπου και της κατάλληλης ισχύος ώστε να μην υπάρχει σπατάλη ενέργειας, υπερβολική φωτεινότητα ή θάμβωση. Πέρα από τη διαφορετική απόδοση που έχουν λαμπτήρες διαφορετικών τύπων, διαφέρουν και ως προς το φάσμα του εκπεμπόμενου φωτός. Στη φωτορύπανση συμμετέχει περισσότερο το φως προς το κυανό μέρος του φάσματος και λιγότερο το φως που είναι προς το ερυθρό μέρος του φάσματος. Αυτό συμβαίνει διότι η διάχυση του φωτός στην ατμόσφαιρα αυξάνεται καθώς μειώνεται το μήκος κύματος του φωτός. Κατά συνέπεια, λαμπτήρες που εκπέμπουν λιγότερο προς το κυανό άκρο του φάσματος έχουν μικρότερη συμβολή στη φωτορύπανση και μπορούν να χρησιμοποιούνται σε εξωτερικούς χώρους όπου η χρωματική τους απόδοση δεν είναι πρόβλημα.

Νομοθεσία

Δυστυχώς σε εθνικό επίπεδο δεν υπάρχει ειδική νομοθεσία που να στοχεύει ειδικά τη φωτορύπανση. Εθνικές διατάξεις σχετικά με το φωτισμό υπάρχουν αλλά αφενός δεν είναι επαρκείς ούτε λεπτομερειακές, αφετέρου στοχεύουν μόνο σε κάποια οικονομία ενέργειας. Ούτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει κάποια νομοθεσία ειδικά για τη φωτορύπανση. Μερικές προσπάθειες σε μεμονωμένες χώρες έχουν αποδώσει καρπούς με πρώτο παράδειγμα την Τσεχία, τη Σλοβενία και την Ιταλία (τοπικός νόμος της Λομβαρδίας). Μπορεί κανείς να ανατρέξει στους νόμους για να δει χρήσιμες ιδέες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και στην Ελλάδα. Οι προσπάθειες αυτές δίνουν αισιοδοξία ότι κάτι μπορεί να γίνει στην Ελλάδα ωστόσο δεν υπάρχει κάτι ακόμα. Μια ανάλυση από νομική άποψη γίνεται από τον δικηγόρο κ. Αλαβάνο στην ιστοσελίδα http://lightpollution.gr/

Καταγραφή της Φωτορύπανσης

Η καταγραφή της φωτορύπανσης είναι χρήσιμη αφενός για την προσπάθεια αποτύπωσης και καταγραφής του προβλήματος, αφετέρου για βοήθεια στους παρατηρητές του ουρανού ώστε να γνωρίζουν πόση επίπτωση έχει στην παρατήρηση του ουρανού σε κάθε μέρος. Ένας τρόπος αποτύπωσης του προβλήματος είναι μέσω δορυφορικών εικόνων κατά τη διάρκεια της νύχτας και επεξεργασία τους με ειδικά μοντέλα ώστε να αναδειχτούν οι τεχνητές πηγές φωτισμού. Κάτι που μπορεί να κάνει ο καθένας και που αποτελεί έναν εύκολο και περιγραφικό τρόπο καταγραφής της φωτορύπανσης είναι η εύρεση των αμυδρότερων αστέρων που είναι ορατοί σε κάθε τόπο. Αυτό είναι γνωστό ως οριακό μέγεθος (limiting magnitude) και ισούται με το φαινόμενο μέγεθος του αμυδρότερου ορατού αστέρα διά γυμνού οφθαλμού.

Το φαινόμενο μέγεθος, τώρα, είναι μια μέτρηση της φαινόμενης λαμπρότητας ενός ουρανίου σώματος, (άστρου, πλανήτη κλπ) όπως φαίνεται από έναν παρατηρητή στη Γη. Όσο λαμπρότερο φαίνεται ένα σώμα, τόσο μικρότερη είναι η αριθμητική τιμή του φαινομένου μεγέθους. Πρώτος το καθιέρωσε ο Ίππαρχος, ο οποίος κατέταξε όλους τους ορατούς αστέρες σε 6 μεγέθη με 1ου μεγέθους να είναι οι λαμπρότεροι και 6ου οι αμυδρότεροι. Διά γυμνού οφθαλμού, ένας παρατηρητής μπορεί να δει αμυδρούς αστέρες έως και 6ου μεγέθους σε απόλυτα σκοτεινό ουρανό κάτι που μεταφράζεται σε πάνω από 2000 αστέρια ορατά δια γυμνού οφθαλμού. Ωστόσο, η κατάσταση στις αστικές περιοχές είναι αρκετά χειρότερη και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ορατοί μόνο αστέρες 1ου ή 2ου μεγέθους. Διεθνείς προσπάθειες καταγραφής της φωτορύπανσης με αυτόν τον τρόπο είναι το Globe at Night, το Great World Wide Star Count και το How Many Stars.

Παρακάτω ακολουθεί ένας πίνακας που περιγράφει χονδρικά την ένταση της φωτορύπανσης και την κατάσταση του ουρανού που αντιστοιχεί σε κάθέ μέτρηση οριακού μεγέθους. Οι τιμές του πίνακα και οι περιγραφές αναφέρονται ενδεικτικά καθώς η ακριβής κατάσταση του ουρανού ποικίλλει ανάλογα με τον τόπο και τις εκάστοτε συνθήκες.

Οριακό Μέγεθος	Ουρανός	Φωτορύπανση
0	Ορατοί μόνο οι λαμπροί πλανήτες (και ελάχιστα άστρα)	Ιδιαίτερα έντονη φωτορύπανση, κέντρο πόλης με ισχυρά φώτα πλησίον
+1	Ορατά λίγα άστρα και οι λαμπροί πλανήτες	Έντονη φωτορύπανση, κέντρο μεγάλης πόλης
+2	Ορατά μερικά άστρα και ελάχιστοι σχηματισμοί αστερισμών	Έντονη φωτορύπανση, κέντρο μικρότερης πόλης
+3	Ορατά κάποιες δεκάδες άστρα και αρκετοί σχηματισμοί αστερισμών	Λιγότερο έντονη φωτορύπανση,
+4	Ορατά αρκετές εκατοντάδες άστρα και οι περισσότεροι αστερισμοί	Μέτρια φωτορύπανση, πέρα από το κέντρο των πόλεων
+5	Ορατός ο Γαλαξίας	Λίγη φωτορύπανση
+6	Ευδιάκριτος ο Γαλαξίας με δομή, ορατό και το ζωδιακό φως	Καθόλου φωτορύπανση

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Τα επίπεδα φωτορύπανσης στην Ελλάδα

Το πρόβλημα της φωτορύπανσης υφίσταται και στην Ελλάδα. Η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και οι μεγάλες πόλεις στην Ελλάδα πάσχουν από το πρόβλημα αυτό. Δυστυχώς, στις πιο πολλές περιπτώσεις η μόνη λύση είναι η απόδραση για παρατήρηση έξω από τις πόλεις. Καμιά φορά είναι ανάγκη κανείς να ταξιδέψει αρκετά χιλιόμετρα πριν βρει αρκετά σκοτεινό ουρανό ενώ οι αστροφωτογράφοι θέλουν να φεύγουν τουλάχιστον 100 χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα! Για απλή παρατήρηση δεν είναι αναγκαία μια τόσο μεγάλη απόσταση, μπορεί κανείς να βρει σχετικά καλές συνθήκες σε πιο κοντινή απόσταση, ειδικά στις μικρότερες πόλεις. Το πού όμως εξαρτάται από τη μορφολογία και τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Για να μπορείτε να κρίνετε την κατάσταση του ουρανού σε μια περιοχή κοντά σε πόλη, αν δηλαδή είναι αρκετά μακριά από αυτήν για παρατήρηση κάντε το εξής. Αν είναι ορατά όλα τα αστέρια της Μικρής Άρκτου τότε ο ουρανός είναι αρκετά καλός ενώ αν είναι ορατός και ο Γαλαξίας τότε είναι ακόμα καλύτερος.

Μετά από πρωτοβουλία της Αστρονομικής Εταιρείας Πάτρας "Ωρίων" και τη συνδρομή των υπόλοιπων ελληνικών συλλόγων ερασιτεχνικής αστρονομίας ξεκίνησε στις αρχές του 2009 η λειτουργία της ιστοσελίδας www.darksky.gr ως σημείο αναφοράς της εκστρατείας για την ενημέρωση του κοινού και την αντιμετώπιση της φωτορύπανσης.

Σχετικές Ιστοσελίδες

• International Dark-Sky Association (IDA)
• www.darksky.gr - Ελληνική εκστρατεία κατά της φωτορύπανσης
• http://www.philharrington.net/lp/
• http://lightpollution.gr/